Tüccar programı güncellendi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Ekim 2023 endekslerini ilan etti.
Yİ-ÜFE (2003=100) 2023 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre %1,94, bir önceki yılın Aralık ayına göre %38,70, bir önceki yılın aynı ayına göre %39,39 ve on iki aylık ortalamalara göre %58,46 artış gösterdi.
Yeniden değerleme oranı
Bu bilgilere göre 2023 yılının tamamı için uygulanacak yeniden değerleme oranı %58,46 olarak hesaplandı.
V.U.K. Mükerrer Madde 414 hükümlerine göre; maktu hadler her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanacak ve bu şekilde hesaplanan maktu had ve miktarların yüzde beşini aşmayan kesirler dikkate alınmayacaktır. Cumhurbaşkanı, bu suretle tespit edilen miktarları yarısına kadar artırmaya veya indirmeye yetkilidir.
Mevcut bilgilere göre takip eden 2024 yılında kullanılacak defterler için Vergi Usul Kanununun 177’nci maddesinde yazılı maktu hadler: yıllık alım tutarı: 1.400.000.-TL, yıllık satış tutarı 2.000.000.-TL ve gayrisafi iş hasılatı 690.000.-TL olarak tahmin edilmektedir.
Bunu müteakip tüccar sınıfı belirleme programımızın 2023 takvim yılı hesap dönemi sonu için güncellenmesi gerekmiştir.
Enflasyon düzeltmesi
Bu senenin sonunda, sınıf değiştiren mükellefler için enflasyon düzeltmesinin de söz konusu olacağını hatırlatmış olalım.
Tebliğ taslağı Md. 8/(7) uyarınca; bilanço esasına göre defter tutmakta iken işletme hesabı esasına geçen mükellefler 31.12.2023 tarihli bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklar, 1/1/2024 tarihi itibariyle işletme hesabı kayıtlarını ve envanterini düzeltilmiş bilançodaki değerlere dayandıracaklardır.
Tam tersi durumda, bir başka deyişle, işletme esasına göre defter tutmakta iken bilanço esasına geçen mükellefler de yine tebliğ taslağı Md. 8/(7) uyarınca; bilanço esasına geçtikleri tarih (01.01.2024) itibarıyla enflasyon düzeltmesi yapacaklardır.
Her iki enflasyon düzeltmesi de uzun süreden sonra ilk defa yapılan enflasyon düzeltmesi mahiyetinde olacaktır.
Serbest meslek kazancı ve sınıf değiştirmese dahi işletme hesabına göre defter tutanların ihtiyari olarak enflasyon düzeltmesi hakları olduğuna da tekrar değinelim.
Tüccar sınıfının tayininde özellik arz eden hususlar
Tüccar sınıfının belirlenmesiyle ilgili Vergi Usul Kanununun 177 ve diğer ilgili maddelerinde düzenlemeler yapılmıştır.
Aşağıdaki hususlar özellik arz etmektedir:
#1: Alış, satış, hasılat tutarlarımızı 177. maddede yazılı tutarlardan bu yıla ilişkin tutar ile mi kıyaslayacağız yoksa gelecek yıl için yeniden değerleme oranında artırılan tutarlar ile mi?
Defterlerin kullanılacağı yılda geçerli rakamlarla kıyaslanması gerekir. Defterler gelecek yılda kullanılacağı için gelecek yıl için belirlenen tutarlar ile kıyaslanacaktır. Bu durum mükellef tarafında işletme hesabı esasında ise lehe, bilanço usulünde ise aleyhte sonuç doğurmaktadır. Usul hukukunda lehteki hükümlerin uygulanması kuralı mevcuttur. Duruma ilişkin eski bir örnek 150 Seri No.lu VUK Genel Tebliğinde vardır. Bu konuda bir başka örnek 149 Seri No.lu V.U.K. Genel Tebliğinde şu şekilde yer almaktadır: 1983 takvim yılı başından itibaren geçerli olan bu hadler nedeniyle, 1982 takvim yılı içinde satın aldığı mal bedeli, yükseltilmiş olan hadleri aşmamış olanlar işletme hesabı esasına göre defter tutmaya devam edeceklerdir.
#2: Arka arkaya iki dönemin geçme oranlarının toplamı veya arka arkaya üç dönemin düşüklük oranları toplamı %20'yi geçmeli mi?
Hayır, Kanunda böyle bir şart yoktur. Örneğin 1. yıl %3 geçmiş ikinci yıl %4 geçmiş ise bunların toplam oranı %20'den küçük (%7) olmasına rağmen mükellefin tüccar sınıfı birinci sınıf olarak belirlenir. Öte yandan kanunda aşma tutar türünün aynı olması şartı da yoktur. Bir başka ifade ile ilk yıl alış tutarının, ikinci yıl ise satış tutarının aşması halinde de sonuç değişmeyecektir.
#3: Bir mükellefin birden fazla işi varsa, yıllık iş hacminin tayininde bu işlerin tümüne ait alım satım ve hasılat tutarları toplanmak suretiyle değerlendirme yapılır.
#4: Bir mükellef kendi isteği ile bilanço esasına geçmiş ise diğer işleri için de bilanço esasına göre defter tutar.
#5: Kollektif ve komandit şirketler ticaret şirketi olup birinci sınıf tüccar sayılırlar. Komandit şirketlerin komandite ortakları ve kollektif şirket ortakları da birinci sınıf tüccar sayılırlar.
#6: Adi ortaklıkta tutarlara bakılır. Ortakların şahsi işlerinden dolayı birinci veya ikinci sınıf tüccar olmalarının bir önemi yoktur.
#7: Bilanço usulüne göre defter tutulması gerektiği halde işletme esasının tercih edilmesi V.U.K. Md. 30/3 uyarınca re'sen takdir nedenidir.
