Enflasyon Düzeltmesi Kontrolü

Aşağıda özetlenen yasal düzenlemeler tetkik edildiğinde görülecektir ki enflasyon düzeltmesi oldukça özellikli bir konudur.

Uygulama sırasında; gerekli hukuki düzenlemeler ve bunlara ilişkin açıklamalar ve kullanılan muhasebe programları oldukça geç kalmıştır. Gerek WhatsApp grubumuzda gerekse eğitimlerimizde rastladığımız olgu; bu durumun birtakım hataların yaşanmasına neden olduğu doğrultusundadır.

Enflasyon düzeltmesini, harici Excel belgesiyle, muhasebe programları veya ERP sistemleri üzerinden yapmış olanlar bu hataları bizzat kendileri fark etmişler ve daha düzgün çalışan program arayışı sonunda bize ulaşmışladır.

Bazı firmalar ise kendi imkanlarıyla ya da farklı uygulama kullanarak yaptıkları veya başka kişilere yaptırdıkları enflasyon düzeltmesi hesaplamalarını (bunlara ilişkin amortisman hesapları, yevmiye kayıtları, sonuç bilançosu vb.) üçüncü bir tarafa daha kontrol ettirmek arzusu durmaktadırlar.

Bu gereksinimi duyarsanız, biz hizmete hazırız.

Yasal Düzenlemeler

Vergi hukukumuza ilk olarak 2004 yılsonu (ve bağlı olarak 2003 yılsonu) bilançolarının zorunlu düzeltilmesiyle girmiştir. Bu iki bilanço enflasyon düzeltmesine tabi tutulduktan sonra kuyumcular üçer aylık periyodlarla enflasyon düzeltmesine zorunlu olarak devam etmiştir.

Kuyumcular dışında kalan geniş kesim ise 2023 yıl sonu bilançolarına kadar herhangi bir enflasyon düzeltmesi yapmamışlar yeniden değerlemelerle (Geç. Md.31, Geç. Md. 32, Mükerrer Madde 298/Ç) ihtiyari olarak kısmi düzeltmeler yapmışlardır.

Vergi Usul Kanununun Mükerrer 298/A maddesiyle yapılan düzenleme nedeniyle, uzun bir aradan sonra 2023 yıl sonu bilançoları (Geçici 33. Madde hükümleri ve) 555 Sıra Numaralı V.U.K. Genel Tebliğinde yapılan açıklamalar dikkate alınarak tekrar zorunlu enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuştur.

Bundan sonra her üç ayda bir zorunlu olarak yapılması gereken enflasyon düzeltmesinin ilki olan 2024/I. geçici dönem bilançolarında 560 Sıra Numaralı V.U.K. Genel Tebliği uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılmamıştır.

Takip eden 2024/II. geçici vergi döneminde ise 31/12/2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı 50.000.000 TL’nin altında olanların (213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9) uncu bendi kapsamındaki mükellefler hariç) enflasyon düzeltmesi yapmaması 563 Sıra No.lu V.U.K. Genel Tebliği ile uygun bulunmuştur. Bu düzenlemenin 2024/III. geçici vergi döneminde aynen geçerli olduğu değerlendirilmektedir.

Ortalama Ticari Kredi Faiz Oranları

Vergi Usul Kanunu’nun 165 No.lu Sirküleriyle; 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesi işlemlerinde kullanılacak ortalama ticari kredi faiz oranları belirlenmiş, ayrıca enflasyon düzeltmesi uygulamasına yönelik bazı hususlara ilişkin, örnek hesaplamalara da yer verilmek suretiyle açıklamalar yapılmıştır.

165 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerinin (12.3.) bölümünde ortalama ticari kredi faiz oranlarının belirlenerek ilgili dönemlerde Hazine ve Maliye Başkanlığın ayrıca açıklanacağı belirtilmişti.

Bu kapsamda belirlenen ortalama ticari kredi faiz oranlarına dair sirkülerler aşağıdaki gibidir:
VUK 170 ? Ocak 2024-…-Haziran 2024 Dönemleri için,
VUK 175 ? Temmuz 2024-…-Eylül 2024 Dönemleri için.

30.09.2024 Dönemi Değişiklikleri

Özellikle 2024/II. geçici vergi dönemi olmak üzere geçmiş dönem işlemlerini de etkileyen iki önemli mevzuat değişikliği (VUK 176 No.lu Sirküler ve 7529 sayılı Kanun ile) olmuştur.

Bu değişen mevzuata ilişkin özel bilgiler aşağıdaki gibidir.: 1- Önceki 2024/II. dönem düzeltmesinde, stoklarda basit ortalama yöntemini kullandı iseniz bu yöntemin hesaplama katsayısı değişti. 176 No.lu VUK Sirküleriyle yapılan bu değişiklik 338 ve 555 sayılı VUK Genel Tebliğlerine aykırı olması nedeniyle "normlar hiyerarşisi" yönünden ve beyanname verme zamanı geçtiği için "geriye yürümezlik ilkesi" açısından eleştiri ve tartışma konusu edilmektedir.

2- Yine 176 No.lu VUK Sirküleriyle "180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı" ile ilgili olarak 2023 yıl sonu enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan farkların gider yerine kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak beyan edilmesi esası benimsendi.

Buna göre 2024/I. ve II. geçici vergi döneminde gider yazılmış 2023 farkları varsa bunların KKEG olarak düzeltilmesi icap etmektedir.

Bu düzenleme; brüt satışlar toplamının küçüklüğü nedeniyle 2024/II. geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapmayan mükellefleri de ilgilendirmektedir.

3- 7259 sayılı Kanunla, VUK Mükerrer 298/A hükümlerine; yapılmakta olan yatırımlar hesabına ilişkin düzeltme farklarının, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilmesi ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaması esası getirildi.

Özel bir fon hesabının (henüz belirlenmemiş olmakla beraber) 549 hesap olacağı tahmin edilmektedir

2024/II. geçici vergi döneminde yapılan enflasyon düzeltmesinde "yapılmakta olan yatırımlar hesabı" var ve düzeltme farkları 698 hesaba aktarılmış ise söz konusu dönemle ilgili olarak bu farkların özel fon hesabına aktarılması ve önem kâr/zararıyla bağının kopartılması dolayısıyla da geçici vergi dönemi beyannamesinin düzeltilmesi gerekmektedir.

Özetlersek; geçmiş geçici vergi döneminde a) 180 hesap ve gider yazılan 2023 yıl sonu enflasyon düzeltme farkı, b) basit ortalama katsayısıyla hesaplanmış stok, c) yapılmakta olan yatırımlar, varsa düzeltme yapmanız gerekecektir.

Bütün bu hususlara ek olarak geçici vergi beyannamelerinde, olması gereken matraha göre %10 esneme payı olduğunu da hatırda tutmak gerekmektedir.